‘Ik ben gek op alledaagse dingen, spullen die anderen weg doen. Daarom struin ik vlooienmarkten af. Waar ik naar op zoek ben? Niks duurs of speciaals. Gewoon een kleinigheidje, iets dat een persoonlijk verhaal vertelt. Iets dat me uitdaagt tot speuren, om op pad te gaan en me in te leven in een ander.
Zo kocht ik op een rommelmarkt hier in het dorp eens een etui met vier vakjes en een paar binnenritsen. Toeval of niet: achter een van die ritsen vond ik één gebruikt en vier ongebruikte papieren metrokaartjes van de stad Brussel. Er zat ook een briefje in en daarop stond: ‘Jacques Brel – Anna Remi’. Kijk, daar word ik dan enthousiast van. Ik voel dan gewoon dat er een heel verhaal aan vast zit.
Ik ben meteen teruggegaan naar de markt om de verkoper, een jonge meid van rond de 16, te vragen waar dat tasje vandaan kwam. ‘Van mijn moeder, Saskia Breugelaar’, zei ze. En laat ik nou weten wie dat is! Niet zo verwonderlijk want in mijn dorp kent iedereen iedereen. Ze zat bij mij op school, een paar klassen hoger. Ik heb nog wat gekletst met de dochter en tussen neus en lippen door gevraagd of haar moeder wel eens naar Brussel reist. Maar daar wist de dochter niets van.
Thuis ben ik meteen achter de computer gaan zitten. Mijn speurtocht kon beginnen. De vier metrokaartjes bleken nog geldig te zijn. Het waren losse dagkaarten. Het vijfde was afgestempeld op donderdag 15 september 2022, nog niet eens zo lang geleden dus. En de aanwijzing ‘Jacques Brel – Anna Remi’ … tja, dat kon van alles betekenen.
Ik heb toen eerst maar eens onderzoek gedaan naar Saskia. Gegoogeld en op social media gekeken. Ze blijkt haar studies niet afgemaakt te hebben, werkzaam te zijn als secretaresse, twee dochters te hebben en veel van feestjes te houden. Tot zover niets geks. Maar op Instagram kwam ik weemoedige gedichtjes tegen met stemmige zwartwit foto’s. Duidelijk haar andere kant. Teksten als: ‘Je was nooit in mijn leven; het verleden doet pijn; jij en zij – wat als ik jullie allebei had gekend?’ Ik was meteen alert, zou hier de link liggen met ‘Brussel’? Jacques Brel was toch geboren in Brussel en een melancholische zanger? Waren het zijn teksten? Misschien zocht Saskia wel inspiratie in zijn liedjes en ging ze naar Brussel om dicht bij haar idool te komen?
Maar waarom koop je vijf metrokaartjes? En laat je er vier ongebruikt?
Ik moest nog meer zien te achterhalen. En wat denk je, in minder dan een uur had ik baanbrekende informatie. ‘Jacques Brel’ is een Brussels metrostation! En vlak daarbij is een ziekenhuis dat ‘Sint Anna Sint Remi’ heet. Da’s toch geweldig, vind je niet? Waar je met wat googelen al niet kan komen. Ik wist toen dat mijn Saskia op z’n minst één keer naar dat ziekenhuis is geweest.
Via historische en genealogische bronnen ben ik er uiteindelijk achter gekomen dat Saskia een tante had die haar hele leven in Brussel heeft gewoond. Een zus van Saskia’s jong overleden moeder. Ik vermoed dat die tante geen contact met de familie had. Waarom anders die zin: ‘Wat als ik jullie allebei had gekend?’ Dat gaat toch over haar moeder en haar tante, die beiden niet in haar leven aanwezig waren?
Ik weet het natuurlijk niet zeker, maar ik denk dat Saskia via via gehoord had dat haar tante in het ziekenhuis lag en dat ze toen bij haar op bezoek is geweest. Eén keer. Waarschijnlijk had ze vaker willen gaan, om haar levensverhaal te horen; dit omdat ze maar liefst vijf kaartjes had gekocht, hè. Misschien hebben ze nog een fijn gesprek gehad? Of heeft de tante haar de deur gewezen? Of was tante niet meer aanspreekbaar? In ieder geval vond ik later dat ze kort na Saskia’s eerste bezoek is overleden.
In mijn vakantie ben ik een keer een midweek naar Brussel gegaan. Ik heb daar met de metro gereisd. Saskia’s ongebruikte metrokaartjes kwamen me daarbij goed van pas. Natuurlijk ben ik op ‘Jacques Brel’ even uitgestapt en ben ik in Saskia’s voetsporen naar het ziekenhuis gelopen. Ik heb vervolgens mijn tijd in Brussel goed gebruikt en heb daar in diverse archieven gesnuffeld. De tante – Hélène Maes – was gehuwd met de inmiddels overleden Philip Maes en ze is kinderloos gebleven. Ze is op 19 september 2022 gestorven – vier dagen na Saskia’s bezoek. Helaas trof ik geen extra informatie aan over haar, ook op internet niet. Haar hele levensverhaal en wat er tussen haar en de familie speelde: niks over gevonden.
Ik vind het belangrijk om mijn verzamelde verhalen goed te documenteren en te archiveren. Daarom ben ik voor een bevestiging van mijn theorie een keer naar Saskia’s huis gegaan. Ik dacht, misschien wil ze me helpen dit deel van de familiegeschiedenis compleet te krijgen. Want dat wil je dan toch, je wilt het hele plaatje weten. Je wilt weten of je aannames kloppen en daarna wil je het verhaal ook netjes kunnen afsluiten. Ik heb haar toen ze de deur voor me opendeed gevraagd of het klopt dat ze een tante Helène had in Brussel, een tante waar ze geen contact mee had en die is overleden. Ze werd rood, haar mond ging open en vervolgens staarde ze me alleen maar aan. Toen deed ze zachtjes de deur voor mijn neus dicht. Ik wist genoeg.
Wat een story hè? Leuke hobby, zeg je? Ja, zeker! Ik voel me soms net een echte detective, eentje die levensverhalen blootlegt. Zet deze jongen maar aan het speuren en hij zoekt net zo lang tot-ie iets wezenlijks vindt. Zo heb ik naar aanleiding van koopjes op de vlooienmarkt inmiddels tientallen bijzondere geschiedenissen uitgeplozen.
Ik moet ineens aan die sjaal denken. Zo bizar. Daar is dit Jacques Brel-relaas niets bij. Zal ik je ook het verhaal van die sjaal vertellen?’
Elli
