Auteur: Rosita Steenbeek
Uitgeverij: De Arbeiderspers, 2009
Een echte Hollandse roman vol sfeer, historie en sterke vrouwen. Beeldend en kleurrijk geschreven.
Alida voelt zich thuis in het schildersatelier. Samen met haar twee broers en haar zus krijgt ze les van haar vader Matthias Withoos. Ook twee andere leerlingen, Jasper van Wittel en Jacob van Staverden, bekwamen zich daar in het schildersvak. Hier in het atelier beleeft ze veel gelukkige uren. Ze snuift de geur op van de lijnolie en geniet van de prachtige tinten die op haar palet verschijnen bij het mengen van de pigmenten. De onderlinge sfeer is warm en ze voelt zich opgenomen in de groep. Haar ouders moedigen haar aan om haar talenten te ontwikkelen. Ze is een doorzetter en wil net zo goed worden als de jongens. Vooral haar bloemenschilderijen worden door haar vader geprezen.
Het verhaal begint in 1671 in Amersfoort. In dat jaar krijgt Matthias Withoos de opdracht van het stadsbestuur om een imposant doek te schilderen ‘Gezicht op Amersfoort’. Daarmee wil de stad pronken en goede sier maken bij andere voorname Hollandse steden. Bijna een jaar lang wordt er geschilderd. Het gewone atelier is te klein en ze verhuizen naar de Joriskerk. Het wordt een gezamenlijk project van Matthias en zijn leerlingen. Ieder krijgt de gelegenheid zijn eigen specialiteiten te laten zien. Vaak probeert Alida in de buurt van Jasper te werken. Als zij de korenschoven schildert, is hij bezig met de Utrechtse Poort. Ze voelt zich fijn en vertrouwd bij hem. Als hij haar een complimentje geeft geniet ze daarvan en voelt haar wangen kleuren. Thuis tekent ze hem in haar schetsboek en ‘s nachts droomt ze van hem.
“Dag na dag heeft Alida gevolgd hoe haar stad, Amersfoort, langzaam maar zeker opnieuw geboren werd, opgetrokken door haar vader. Al bijna een jaar zijn ze ermee bezig. Straks zal het schilderij hangen in het mooiste gebouw van de stad, hier vlakbij op de Hof, in het stadhuis.”
De eerste sneeuwvlokken dwarrelen op de stoet die richting het stadhuis loopt. Vandaag mag iedere stadgenoot het schilderij gaan bekijken. Trots loopt Alida tussen Jasper en Jacob door de straten. Het is ook spannend, want wat zullen de mensen zeggen van dit enorm grote doek van zes el lang en drie en een halve el hoog.
Wanneer het schilderij eind november 1671 aan de stad wordt getoond is het leven nog vredig. Een jaar later vallen de Fransen binnen en vlucht de familie Withoos naar Hoorn. Daarmee verandert alles voor Alida. Mogelijkheden om daar te schilderen zijn er weinig. Het is niet alleen het moeten vluchten uit het vertrouwde Amersfoort wat haar kwelt, ook het vertrek van Jasper en Jacob naar Italië brengt een grote ommekeer in haar leven. Zij moeten zich gaan verdiepen in de schildertechnieken van de grote meesters. Alida voelt nu voor het eerst dat jongens en meisjes, mannen en vrouwen niet gelijk zijn. Jasper en Jacob worden aangemoedigd om nieuwe ervaringen op te doen en Alida mag niet mee. Vader vindt dat een te gevaarlijke reis voor een meisje. Wel stimuleert hij haar om nog beter bloemen te gaan schilderen. Dat probeert ze, maar de gloed, waar ze in leefde, is gedoofd.
Later in haar leven ontmoet ze Agnes Block en Maria Sybilla Merian. Het zijn twee sterke vrouwen en zij maken Alida bewust van haar eigen kracht. Hierdoor kan zij haar leven in een ‘ander licht’ gaan zien.
Tijdens een stadswandeling door de historische binnenstad van Amersfoort ben ik in het museum Flehite beland. Ik loop de eerste zaal binnen en zie het imposante schilderij ‘Gezicht op Amersfoort’. Met het boek ‘Ander licht’ in gedachten bestudeer ik de penseelstreken, bewonder de warme kleuren en bekijk alles tot in de allerkleinste details. Ik zie de korenschoven die door Alida zijn geschilderd, bewonder de Utrechtse poort van de hand van Jasper en bekijk de zwanen die leermeester Withoos op het allerlaatste moment nog heeft toegevoegd.
Door het lezen van de historische roman van Rosita Steenbeek kan ik nog meer genieten van het schilderij ‘Gezicht op Amersfoort’.
Nelleke
